Door Michiel Alberts
Art is dead
Wie om zich heen kijkt ziet een heleboel kunst. Het is makkelijker dan ooit om een kunstenaar te worden. Wat vroeger een behoorlijk elitair vak was, is nu toegankelijk voor iedereen door het uitvinden van het internet. Met een diploma die voldoet aan de toelatingseisen kun je in principe naar een hogeschool voor de kunsten óf naar een MBO-school als Cibap. Toch zie je vaak dat de meeste kunsten gecommercialiseerd zijn. Veel mensen kiezen ervoor om hun kunstzinnigheid in te zetten voor architectuur of visual art, die personages of landschappen maken voor film en game studio’s.
Maar ik wil het niet alleen over schilderkunst hebben. Ik wil het eigenlijk ook hebben over kunst in de breedste zin van het woord: schrijven, film, muziek, fotografie, schilderen, tekenen, noem maar op. De meeste top 40-hits gaan over feesten of over liefde. De meeste films zijn reboots of sequels. De paar originele dingen die je kunt vinden doen het vaak niet zo goed. Waar zijn de kunstwerken die er toe doen? Vaak wordt er gezegd dat er geld verdiend moet worden, dus wordt er alleen maar zielloos spul uitgekakt. En dat is fair enough. Ik bedoel, waarom zou je geen Fast & Furious 10 maken als de eerste negen films het goed deden? Waarom zou je niet nog eens een nummer schrijven over het feit dat je met iemand de liefde wilt bedrijven, terwijl je andere tienduizend liedjes over hetzelfde onderwerp het ook goed deden? Waarom wonen in een mooi historisch pandje terwijl een grauw betonblok net zo functioneel is?
Eén van de weinige disciplines van kunst waarin ik echt betekenis kan terugvinden zijn fotografie en schrijven. De meeste boeken die op dit moment verkocht worden proberen jou daadwerkelijk iets te vertellen. Veel foto’s die je ziet proberen dat ook. Kijk maar in de krant of in een tijdschrift. Daar zie je regelmatig foto’s die wat in je los maken. Kijk ook naar letterlijk alle eeuwen voor de industriële revolutie waarin er tenminste een beetje aandacht werd geschonken aan alles dat mooi is. Waar zijn echter de grote schilderkunstwerken gebleven die jou ontroeren een sterke indruk achter laten? Of de eerste films die daadwerkelijk iets wilden zeggen. Ik bedoel, hoeveel getalenteerde tekenaars of schilders ken je die voor de honderdste keer een schets van één of ander meisje op hun instagram zetten? Jazeker, het is een mooie schets, maar wat wil je ermee zeggen? Moet je überhaupt iets zeggen met kunst?
Kunst begrijpen
Ja. Kunst moet een betekenis hebben. En ik weet vrij zeker dat jij het met mij eens bent. Wil jij tegen mij zeggen dat die ene banaan op de muur getaped een kunstwerk is? Vind jij de werken van Piet Mondriaan nou echt mooi? Is de MCU nou echt een magnum opus?
Philosophy Tube heeft hier een interessante video over gemaakt. Zij stelt dat er een groot verschil is dat de kwaliteit van een kunstwerk subjectief is en de betekenis van een kunstwerk subjectief is. Je kunt denken dat je weet wat een kunstwerk betekent en het nog steeds fout hebben. Dus hoe kun je weten wat een kunstwerk betekent?
Nou, dat is dus moeilijker dan het lijkt. Het idee van het project zal vaak enorm anders zijn dan het eindproduct. Wij als journalistiekstudenten hebben hier zeker ervaring mee. Dus als we uitgaan van de intenties van de kunstenaar komen we niet heel erg ver. Als wij kijken naar Maurizio Cattelan’s ‘Comedian’ zien we dit terug komen. De Absurdistische kunstenaar had aanvankelijk het idee om een beeld van een banaan te maken. Als voorbeeld kocht hij een tros bananen op de markt. Na verschillende pogingen gedaan te hebben, besloot hij alsnog een echte banaan aan de muur te plakken. Wat betekende het? Geen idee. Het heeft in ieder geval veel aandacht opgeleverd.
In 2017 kocht Mohammed bin Salman, kroonprins van Saoedi Arabië, het schilderij Salvator Mundi van Leonardo da Vinci voor 450 miljoen. Wie het schilderij opzoekt begrijpt wel waar ik naartoe wil. Wie boeit het nou wat kunst betekent? Je kan gewoon al je geld erin stouwen om belasting te vermijden. Lekker bewaren tot je doodgaat, schilderij doorgeven aan de kids, die het op hun beurt verkopen voor enorme winst en er verder geen erfbelasting over betalen. Veel schilders maken hier tegenwoordig enorm gebruik van. Vaak doen ze alsof hun werk iets te zeggen heeft, maar dat is vaak bedoeld om hype te creëren. Het is gewoon een manier om belasting te ontduiken.
But why?
Maar goed, wat voor zin heeft het om het ‘te begrijpen’? Waarom wil je het begrijpen? Moet je doen alsof je echt wél verstand hebt van kunst en cultuur? Vind je dat kunst een betekenis moet hebben, omdat anders de wereld een stuk saaier is? Zou je er meer uithalen als je begreep wat een kunstenaar echt bedoelt?
Voor de laatste twee vragen zeg ik ja. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar als ik naar een museum ga met kunstwerken die verder niks te zeggen hebben, heb ik gewoon het idee dat ik m’n tijd zit te verdoen. Tevens valt er veel te leren van kunst. Als je goed doordachte kunst hebt, valt er veel van op te steken (en daarom zijn fictieboeken betere zelfhulpboeken dan zelfhulpboeken). Dit is waar voor alle disciplines in het kunstgebied. Naar mijn idee stijgt de waarde van kunst als er iets mee gezegd wordt.
0 reacties